In het Museum EICAS vanaf 08|08|25 – 07|09|25 Stroop je mouwen maar op. In ons souterrain wordt live kunst gemaakt. Als je wilt, ook door jou. Erwin Blok, verzamelaar van Gestetner stencilmachines verzorgt creatieve workshops op 8-9-10 augustus, op 15-16-17 augustus, 22-23-24 augustus en 5-6-7 september.
Maar wat is nou zo’n Stencil machine :
Een Gestetner is een mechanische duplicator, uitgevonden door David Gestetner in de jaren 1880. Het apparaat maakte het mogelijk om snel en relatief goedkoop meerdere kopieën van een tekst of tekening te maken met behulp van een stencil (een soort sjabloon).
Hoe werkt het?
- Stencil makenEen stencil (meestal een wasachtig vel) werd getypt met een typemachine of getekend met een speciaal stylus. De inktvrije zones werden uitgesneden of geperforeerd.
- Bevestigen op de trommelHet stencil werd op een ronddraaiende trommel van de duplicator gespannen.
- Inkt aanbrengenInkt werd van binnenuit door het stencil geperst terwijl de trommel draaide.
- Papier voerenVellen papier werden langs de draaiende trommel geleid en namen de inkt op die door de uitgesneden gedeeltes kwam.
Typen Gestetners
- Handmatige machines – door een zwengel aangedreven.
- Elektrische modellen – geautomatiseerd, sneller en consistenter.
- Stencil duplicators (mimeografen) – vergelijkbaar, soms verward met Gestetners, maar niet altijd van hetzelfde merk.
Historische betekenis
- Kantoorwerk en activisme: Gestetners werden veel gebruikt in kantoren, scholen, kerken en door activistische groepen.
- Zelfpublicatie: Ze speelden een sleutelrol in de verspreiding van pamfletten, zines, en underground literatuur.
- Voorganger van de kopieermachine: In zekere zin waren Gestetners de voorlopers van fotokopieerapparaten en printers.
In de kunstwereld
In hedendaagse kunst is er hernieuwde interesse in deze techniek vanwege:
- De tactiele kwaliteit van de afdrukken.
- De esthetiek van imperfectie (drukfouten, randlijnen).
- De DIY-mentaliteit die ermee wordt geassocieerd.
- De beperkte oplage en handmatige arbeid, wat het aantrekkelijk maakt voor kunstenaars die afstand willen nemen van digitale perfectie.
Interessant weetje
David Gestetner wordt soms genoemd als een van de voorlopers van de ‘desktop publishing’ revolutie — maar dan ruim een eeuw eerder. Zijn uitvinding democratiseerde de verspreiding van informatie, vergelijkbaar met wat internet later zou doen.
#museum #eicas #fuji
